عصر دیجیتال که عصر اطلاعات، عصر کامپیوتر و یا عصر رسانه‌های جدید نیز نامیده می‌شود، از اواسط قرن بیستم میلادی آغاز شد. در این عصر شاهد یک تغییر دوره‌ای سریع از اقتصاد مبتنی بر تولید انبوه کالا و خدمات صنعتی به اقتصادی مبتنی بر فناوریهای پیشرفته و دیجیتال بوده‌ایم. در این عصر، فناوری نه تنها در خدمت تولید بیشتر قرار گرفته بلکه زندگی انسان را دچار تغییرات عمیق‌تری نیز کرده‌است. به بیان ساده‌تر، عصر دیجیتال را می‌توان برهه‌ای از تاریخ تعریف کرد که در آن استفاده از فناوریهای دیجیتال در سرتاسر دنیا رایج و گسترده شد و وابستگی بشر به این دست فناوری‌ها به بالاترین حد خود رسید.
در عصر دیجیتال، دیگر ابزارهای فناورانه، تنها «ابزارهایی» در اختیار انسان نیستند بلکه خود به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان تبدیل شده‌اند. برای انسان امروز گوشی هوشمند و یا اینترنت بخشی از «تجربه زیستی» بوده و دیگر تنها ماهیت «ابزار» را ندارند. امروزه در این عصر، توسعه‌ی دسترسی به فناوری از یک حوزه‌ی جغرافیایی یا یک طبقه‌ی اجتماعی خاص فراتر رفته و به جزء جدایی‌ناپذیری از زندگی تبدیل شده و یادگیری ماشین و هوش مصنوعی با زندگی بشر پیوند خورده‌است. در حال حاضر، فناوری ابزاری در خدمت سیستم نیست، بلکه خود خالق سیستم‌های جدید است. در عصر اطلاعات، کسب‌وکار و فناوری به دو عنصر جدایی‌ناپذیر تبدیل شده و لازم و ملزوم یکدیگرند.
در عصر دیجیتال محصولات و خدمات نیز تحت تاثیر سونامی دیجیتالی شدن قرار گرفته‌اند. نه تنها کالاها و خدمات جدیدی ظهور کرده بلکه بیشتر کالاها و خدمات سنتی نیز در این عصر تحت تاثیر فناوریهای مختلف قرار گرفته‌اند. در این عصر سازمان‌ها و کسب‌وکارها، دیگر تنها به تولید و عرضه‌ی کالا و خدمات نمی‌‌پردازند بلکه در همکاری و رقابتی ظریف و بی پایان با استفاده از فناوری و خلاقیت، در جهت تولید و عرضه‌ی «تجربه‌ی زیستی» به مشتریان و مخاطبان خود تلاش می‌کنند. در نهایت در این دوره، محور اصلی ایجاد ارزش در دنیا، فناوریهای دیجیتال هستند که به جزء جدایی ناپذیری از زندگی انسان‌ها بدل شده‌اند.
ویژگی‌های اساسی سازمان‌ها در عصر دیجیتال
مقیاس:
در عصر دیجیتال مفهوم مقیاس و صرفه‌جویی ناشی از آن به کلی متحول شده‌است. در جهان قبل از عصر دیجیتال بسیاری از شرکتها به دنبال دستیابی به صرفه‌جویی ناشی از مقیاس بودند. تولید کننده‌ای که می‌توانست فرصت تولید و فروش بیشتری را بدست آورد قادر بود تا سودآوری خود را بیشتر کند. از سوی دیگر این صرفه‌جویی ناشی از مقیاس محدودیت‌هایی را به همراه داشت. یک تولید کننده‌ی صنعتی برای تولید بیشتر از سقف تولید خود باید سرمایه گذاری سنگینی را برای بالا بردن ظرفیت تولید خود انجام می‌داد. این واقعیت باعث می‌شد تا در بسیاری از موارد چندین رقیب در یک بازار وجود داشته‌باشند و به رقابت با یکدیگر بپردازند.
سرعت:
در عصر دیجیتال سرعت یکی از ویژگی‌های اساسی است. در این عصر، پیشرفت و تحول در کمترین زمان ممکن اتفاق می‌افتد. کسب‌وکارها با راهبردهای مناسب به سرعت رشد می‌کنند و با استراتژی‌های نادرست به سرعت از صحنه رقابت حذف خواهندشد. به عنوان نمونه، هر یک از شرکت‌های سنتی لیست پانصد شرکت برتر فورچون بطور متوسط در حدود بیست سال برای افزایش ارزش خود به یک میلیارد دلار زمان لازم داشته‌اند. امروزه این زمان در کسب‌وکارهای حوزه دیجیتال به لطف فناوریهای تحول‌آفرین به سه تا چهار سال تقلیل یافته‌است.
دامنه:
از اواخر جنگ جهانی دوم به بعد، بسیاری از شرکتها کسب‌وکار خود را به حوزه‌های هم جوار گسترش دادند. برای مثال، شرکت‌های بسته‌بندی گوشت، در فرآیند تولیدشان، از مواد جانبی برای تولید چرم، صابون و کود استفاده کرده‌اند. یا شرکت هوندا از فناوری اصلی خود در زمینه تولید موتورسیکلت، برای تولید خودروها، چمن‌زن‌ها و موتور هواپیماها استفاده کرده‌است.
شرکت‌های عصر دیجیتال برای پیش‌بینی دقیق نیاز مشتریانشان به داده و تحلیل‌گری وابسته‌اند. در حالی که شرکت‌های سنتی برای برطرف کردن نیاز مشتریان خود از تجربه‌کردن و سپس گسترش شایستگی‌های اساسی خود برای توسعه در بخش‌های مختلف بازار استفاده می‌کردند.
شرکت‌های عصر دیجیتال مانند گوگل، اوبر، نت‌فلیکس، ایربی‌ان‌بی و آمازون می‌توانند با استفاده از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی حجم عظیمی از داده‌ها را جمع‌آوری و تحلیل کنند و دامنه فعالیت خود را از طریق محصولات و بازارهای جدید (حتی در صنایع غیرمرتبط) گسترش دهند.
یکی از ویژگی‌های اساسی عصر دیجیتال گسترش دامنه‌ی صنایع و کم‌رنگ شدن مرز صنایع است. بسیاری از کسب‌وکارها به منظور خلق ارزش بالاتر در صنایعی که به ظاهر نامرتبط با فعالیتشان است نیز مشارکت دارند. به‌عنوان نمونه در عصر دیجیتال اتومبیل را کامپیوتری تعریف می‌کنند که چهار چرخ دارد و بر بستر ابر، داده‌ها را ارسال و دریافت می‌نماید. در این صنعت شرکت‌هایی همچون اپل، اینتل و تسلا را می‌بینیم. شاید در نگاه اول این شرکتها در خودروسازی سررشته نداشته باشند، اما به لطف عصر دیجیتال و نقش کلیدی فناوری‌ها به بازیگران اصلی این حوزه تبدیل شده‌اند.
مدیران پیشرو در این عصر چه ویژگی‌هایی دارند؟
کارشناسان، به منظور اطمینان از دستیابی کسب‌وکارها به نتایج مطلوب در عصر دیجیتال، راهکارهای زیر را به مدیران پیشرو در این عصر پیشنهاد می‌دهند. مدیران پیشرو در عصر دیجیتال باید:
- نیاز به تغییر را درک کنند و کسب و کار خود را بر مبنای نیازهای این عصر بازآفرینی کنند.
- تلاش کنند تا بهترین تجربه‌ی شخصی سازی شده را به هر مشتری ارائه دهند و در طول «سفر مشتری» با آن‌ها همراه باشند.
- داده‌محور باشند. داده‌ها بزرگترین سرمایه سازمان در عصر دیجیتال هستند. هر سازمان باید برنامه‌ی حرفه‌ای و منظمی را برای کسب بالاترین ارزش از داده‌های در دسترس خود داشته باشد.
- سرمایه انسانی و استعدادهای موجود در سازمان خود را به بهترین نحو مدیریت کنند. آن‌ها باید بتوانند با پیاده سازی یک «فرهنگ دیجیتال» بستر مناسب به‌کارگیری ملزومات عصر دیجیتال را در آن فراهم آورند.
- از حرفه‌ای‌ها برای اطمینان از صحت مسیری که طی می‌کنند بهره ببرند. مشاوران حرفه‌ای «کسب‌وکار دیجیتال» قادرند به بهترین نحو این مدیران و سازمان‌هایشان را در تحلیل، طراحی و پیاده‌سازی کسب‌وکار دیجیتال خود یاری رسانند.