تجارت یا کسب‌وکار دیجیتال: معرفی اولیه

تجارت دیجیتال چیست؟

تجارت دیجیتال به معنای ایجاد طرح‌های جدید تجاری به همراه ادغام جهان فیزیکی و دنیای دیجیتال می­‌باشد که همگرایی بی­‌سابقه‌­ای از مردم، مشاغل و موارد مختلف دیگر را ایجاد کرده و مدل‌های موجود تجاری را حتی برای کسانی که در عصر اینترنت و تجارت الکترونیکی متولد شده‌اند، متحول می‌کند. این نوع از تجارت تمام صنایع و مدیران بازرگانی را متحول می­‌کند. تجارت دیجیتال دنیای جدیدی است که فرصت‌های عظیمی برای کسانی که می­‌توانند از این فرصت نهایت استفاده ببرند را ایجاد می­‌کند.

رهبران موفق کسب‌وکارها به مهارت‌های تجارت دیجیتال احتیاج دارند. در حالی که نقش‌های جدید، مانند یک افسر ارشد دیجیتال، نقش سرعت‌دهنده را ایفا می‌کند، همه رهبران تجارت و افسران ارشد دیجیتال نیاز به توسعه رهبری دیجیتال و استفاده از قابلیت‌های فناوری برای تعریف و اجرای یک استراتژی دیجیتال دارند. افسران ارشد دیجیتال و ارائه‌دهندگان فن­اوری باید به فکر کمک به کسب‌وکارهای خود در جهت استفاده از فناوری‌های تحول‌آفرین باشند. رهبران کسب و کاری که خود را با این نوع از تجارت به چالش نمی‌کشند، در آینده مجبور خواهندبود تا شغل خود را کنار بگذارند.

نوید تجارت دیجیتال این است که جهانی از برنامه‌ها و دارایی‌های دیجیتالی شده که تقریبا به طور خودکار با هم کار می‌کنند را فراهم کرده و امکان توسعه بسیار سریع قابلیت‌های جدید را فراهم کرده‌است که از مزیت‌های رقابتی برخوردار هستند. میلیاردها وسیله، انسان و مشاغل متصل به هم برای تحقق اهداف آینده مردم، تجارت و موارد دیگر به مهندسی پیچیده، ادغام و هماهنگی نیاز دارند. فناوری دیجیتال باعث پیشرفت در روند سنتی تجاری و سطح مدل تجاری می‌شود. با این حال، جدال متمایزکننده بر سر “فرصت طلایی تجارت”، سومین سطح از تحول دیجیتال که به دلیل نیاز به رقابت با افزایش سرعت و چابکی ایجاد شده، خواهد بود. فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا و چاپ سه بعدی باعث توانمندسازی فرآیندها، مدل‌ها و فرصت‌های جدید تجارت دیجیتال می‌شوند.

رشد اقتصاد دیجیتال باعث آشنایی بیشتر مردم با محصولات و خدمات دیجیتالی شده و همین امر شرکت‌ها را به دنبال مزیت‌های رقابتی جدید در فضای دیجیتال سوق داده‌است. امروزه مردم هزینه های بیشتری را به صورت آنلاین خرج می‌کنند که این امر باعث شده تا توجه تجاری به منابع درآمد دیجیتال و کانال‌های دیجیتال تغییر یابد. با این وجود تجارت دیجیتال به چیزی بیشتر از فروش آنلاین تبدیل شده‌است. طبق نوشته اکسنچر (Accenture):

“مشاغل دیجیتال بر اساس ترکیبات منحصر به فرد منابع دیجیتال و فیزیکی، زمینه‌های رقابتی ایجاد می‌کنند. آن‌ها کارهایی را از راه‌های مزیت نسبی ایجاد می‌کنند که دیگران قادر به ایجاد آن نیستند.”

نظرات مختلفی در مورد تعریف دقیق تجارت دیجیتال از سوی کارشناسان صنعت وجود دارد. گارتنر (Gartner) می‌گوید:

“تجارت دیجیتال ایجاد زنجیره ارزش جدید و فرصت های تجاری است که مشاغل سنتی نمی‌توانند آن‌ها را  ارائه دهند.”

مک کینزی (McKinsey) تاکید می‌کند که:

“دیجیتال را باید کمتر به عنوان یک چیز و بیشتر به عنوان راهی برای انجام کارها دید.”.

اکثر مشاغل دیجیتال متناسب با یکی از این دو مورد هستند: آن‌ها یا بر ایجاد ارزش در مرزهای جدید برای تجارت اصلی خود تمرکز می‌کنند، یا از فناوری دیجیتال برای رشد، درآمدزایی و عملکرد به روش­‌هایی استفاده می‌کنند که توسط مدل­‌های سنتی غیرممکن است.

کسب‌وکارها باید مفهوم تحول دیجیتال را درک کرده و تغییرات فرهنگی مورد نیاز آن را بپذیرند. پیاده‌سازی و مدیریت سرویس‌های دیجیتال می‌تواند با ایجاد نقش‌های جدید و با کمک فناوری اطلاعات به تصمیمات استراتژیک، بازسازی سازمانی را ایجاب کند. همچنین کسب‌وکار‌ها باید مدل‌های جدید تجاری که تجربه مشتری را در مرکز استراتژی دیجیتال قرار می‌دهند، کاوش کنند. مردم غالبا مایلند بیشتر برای یک تجربه مشتری استثنایی هزینه کنند و آن را به عنوان یک تمایز اصلی در اقتصاد دیجیتال در نظر می‌گیرند. در راستای این هدف، مدل های تجاری بیشتر بر رضایت مشتری و در نهایت بر روی خدمات دیجیتال متمرکز می شوند، زیرا تجربه دیجیتال، تجربه ای است که مردم آن را هر روز بیشتر از دیروز بر تجارب دیگر ترجیح می‌دهند.

این نوع از تجارت در حال تغییر نحوه استفاده و تفکر سازمان‌ها در مورد فناوری است و فناوری را از نقش پشتیبانی به یک نقش اصلی در نوآوری، درآمد و رشد بازار تبدیل می‌­کند.

 

تجارت دیجیتال در مقابل تجارت الکترونیکی

تجارت دیجیتال بیشتر بر این موضوع متمرکز است که چگونه فناوری به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا ارزش و تجربیات جدیدی را که باعث تمایز شرکت‌ها از یکدیگر شده و آن‌ها را از مزیت رقابتی بیشتری نسبت به سایر همتایان خود برخوردار می‌کند، ایجاد کنند. تجارت دیجیتال از تجارت الکترونیکی متمایز است به این دلیل که تجارت الکترونیکی معمولا مدل‌های موجود تجاری را دست نخورده باقی می‌گذارد و صرفا از فناوری برای به دست آوردن کارایی بیشتر یا از بین بردن کار اضافه بهره می‌برد. به عنوان مثال با پر کردن آنلاین فرم درخواست کارت اعتباری توسط مشتریان، ناکارآمدی فرآیند درخواست کاغذی را کاهش می‌دهد، اما تجربه ای جدید یا متفاوت را به مشتریان ارائه نمی‌دهد.

 

شش قدم اصلی برای ایجاد یک تجارت دیجیتال موفق

1. ایجاد طرز فکر درست

راه اندازی تجارت دیجیتال فقط به معنای گسترش استفاده از فناوری در یک شرکت نیست. این نوع از تجارت بر تحولات خلاقانه و مدل های جدید کسب و کار تمرکز می‌کند تا مزیتی رقابتی را بدست دهد.

2. قرار دادن رهبران مناسب در جایگاه مناسب

سرعت تغییرات دنیای دیجیتال باعث ایجاد شکاف در مدل­‌های فعلی رهبری دیجیتال می‌شود، خصوصا در رابطه با وظایف مربوط به تجربه مشتری و استراتژی کسب‌وکار. سه نوع رهبر برای پر کردن این شکاف‌ها در این نوع از تجارت ظهور کرده‌اند: استراتژیست دیجیتال، رهبر بازاریابی دیجیتال و رهبر واحد تجارت دیجیتال.

3. راه‌اندازی مراکز تجاری تعالی دیجیتال

مراکز تعالی منبعی از ورودی، مشاوره و فرصت‌ها برای شکل‌گیری مشارکتی یک استراتژی دیجیتال و قابلیت‌های لازم برای اجرا هستند.

4. تنظیم یک استراتژی دیجیتال برای پاسخگویی به فرصت‌ها و تهدیدها

هنگامی که ضرورت استراتژی دیجیتال مشخص شد، پنج عنصر زیر باید در تنظیم استراتژی دیجیتالی مورد توجه قرار گیرند:

• توسعه مدل های جدید دیجیتال توانمندساز
• سبد کالا و خدماتی که لزوما به حضور فیزیکی نیازی ندارد
• اطلاعات به عنوان یک دارایی
• یک استراتژی موثر فناوری
• محتوا، رسانه و کانال‌ها

5. تعریف نقش‌های تجارت دیجیتال

تجارت دیجیتال فقط شامل پیاده‌سازی فناوری نیست، بلکه مهم‌تر از همه داشتن ذهنیت درست در سازمان است. سیاست‌های منابع انسانی باید دوباره در این ذهنیت تصور شود، با تاکید بر رویکردهای جدید که دسترسی به افراد با استعداد را در حالی که گلوگاه های فرآیندهای سنتی متوالی را به حداقل می رساند، افزایش می‌دهد.

6. ایجاد کانال‌های تجاری جدید

شرکت‌ها باید به جای روش‌های سنتی استخدام برنامه‌های یادگیری نوآورانه را راه اندازی کنند، از فناوری‌های جدید برای توزیع موثرتر کار و از ایجاد کانال های جدید برای یافتن، ایجاد و دستیابی به توانایی‌های تجارت دیجیتال استفاده کنند.

 

نمونه‌هایی از تجارت دیجیتال

اوبر (اسنپ) از استقبال گسترده استفاده از تلفن های هوشمند سود می برد و از یک مدل تجاری استفاده می‌کند که به آن‌ها امکان می‌دهد دارایی‌های فیزیکی نسبتا کمی را نسبت به شرکت‌های تاکسیرانی سنتی که ملزم به نگهداری وسایل نقلیه بودند نگهداری کنند و هزینه‌های کمتری را در استخدام و مدیریت کارمندان خود صرف کنند. اوبر یک پلتفرم است که مردم و رانندگان را از طریق اینترنت در مقیاس گسترده به هم متصل کرده و تجربه ای را ایجاد می کند که تجارب قبلی در دسترس مردم را بهبود می‌بخشد. این تجارت دیجیتال به مشتریان امکان می دهد تا استفاده خود از تاکسی را بصورت آنلاین برنامه ریزی کنند.

نفتلیکس نمونه خوبی از یک شرکت است که از تجارت الکترونیکی به تجارت دیجیتال روی آورده است. در ابتدا، نتفلیکس از فناوری برای مدیریت سیستم موجودی و ارسال دی‌وی‌دی به مردم استفاده می‌کرد، تجربه ای راحت تر، اما در نهایت کاملا مشابه کلوپ های اجاره فیلم. با این حال، هنگامی که این شرکت به مشتریان امکان پخش ویدئو به صورت آنلاین و در صورت تقاضا را داد، باعث تحول خود شد و نحوه نگاه مردم به رسانه‌های فیلم و تلویزیون را تغییر داد.

به عنوان مثالی از کاربرد این نوع از تجارت در فرآیندهای لجستیکی می‌توان به زمانی اشاره کرد که مأموران گمرک یک کشور تصمیم می‌گیرند یک سری کامیون حاوی کالا به مقصد کشور دیگری را بررسی کنند. در این زمان ممکن است یک محموله حیاتی ارسالی به کشور دیگری در مرز متوقف شود. اگر این محموله دارای GPS و هوشمندی باشد، به خودی خود می‌تواند بفهمد که در حال حرکت نیست. به واسطه­­‌ی این هوشمندی، محموله متوجه می‌شود که با این تاخیر باید در مدت زمانی کوتاه‌تر نسبت به زمان باقی مانده قبلی به مقصد برسد. این محموله قادر است تا از طریق اینترنت محموله‌های دیگری مانند خودش را که قابلیت تغییر مسیر و جایگزینی دارند پیدا کرده و از آن‌ها بخواهد به مقصد خودش بروند. سپس توافقاتی برای تغییر مسیر محموله تاخیری به سمت مشتری فاقد محدودیت زمانی، صورت می­‌گیرد.